Wiho I, de enige Leeuwarder die heilig is verklaard<\/strong><\/p>

Onlangs kwam het bericht naar buiten dat de kardinalen en bisschoppen die lid zijn van de Congregatie voor de Heiligverklaringen een positief besluit hebben genomen over de voorgenomen heiligverklaring van Titus Brandsma. Wij kennen hem als de 140 jaar geleden te Oegeklooster bij Bolsward geboren karmelietenpater en latere hoogleraar\/publicist die actief tegen het nazisme streed en in 1942 te Dachau de dood vond.
Niets staat zijn heiligverklaring door de paus nu meer in de weg. Dat gaat dan ook absoluut gebeuren.
Het Titus Brandsma Museum in Bolsward had zich met zijn overgang naar het nieuwe historisch centrum De Tiid in het oude Stadhuis qua timing geen mooiere doorstart kunnen wensen want dat de media komend jaar bol zullen staan van berichten over Brandsma staat wel vast. Het \u2018bezinningstoerisme\u2019 krijgt hierdoor vast een impuls. Brandsma stamt uit een oud, rooms-katholiek Fries geslacht en heeft ook later zijn afkomst nooit verloochend. Zo was hij lid van it Fryske Gea en ijverde hij zowel voor de emancipatie van katholieken in deze provincie als voor de introductie van het Fries in het lesprogramma op lagere scholen. In 1985 volgde zijn zaligverklaring en binnenkort dus de heiligverklaring.
Dit gegeven riep mij de vraag op: zijn er eigenlijk ook andere Friezen heiligverklaard?
Drie later heiligverklaarde personen hebben het destijds bekende Friese gebied bezocht waarbij ze hebben getracht die toenmalige Friezen te kerstenen. Zij hadden alle drie een Angelsaksische afkomst. Het gaat achtereenvolgens om Willibrord (658-739), Bonifatius (ca. 672-754) en Willehad (740-789). Alle drie ontlenen zij mede hun bekendheid aan hun missionarissenwerk in het Friese maar gezien hun afkomst kun je hen nog niet beschouwen als een \u2019Friese heilige\u2019.
De enige die dan naast Titus bij mijn weten nog overblijft is (naast Dodo van Haske) iemand die vrijwel niemand schijnt te kennen.
Ik heb het over Wiho I (door anderen ook wel Wito en Wicho genoemd). Volgens wikipedia is Wiho I in 772 in Leeuwarden geboren en in 804 of 805 in Osnabr\u00fcck overleden.
De Stichting Culturele Herdenkingen Frysl\u00e2n waarvan ik bestuurslid ben heeft altijd een bijzonder oog voor zogenaamde kroonjaren. Dan heb ik het over jaren die een bijzonder jubileum te zien geven en dus enigerlei herdenking rechtvaardigen. Welnu, Wiho I, de enige tot nu toe bekende heilige van Friesland, is komend jaar precies 1250 jaar geboren. Alle reden dus om daarbij stil te staan!
Temeer als je bedenkt dat tot nu toe niets in Friesland erop wijst dat men trots is op deze heiligverklaarde Fries. Men zal bijvoorbeeld tevergeefs zoeken naar een straatnaam of naar een plek binnen het complex van de katholieke kerk die naar Wiho I verwijst. Dat hij hier de grote onbekende is gebleven komt vast omdat er over hem relatief weinig bekend is. Wat ik in historische bronnen tegen kom is dat hij zijn educatieve vorming aan de kloosterschool van Gregorius in Utrecht heeft genoten en dat hij daarna, waarschijnlijk als missionaris, in Saksen terechtkwam. Paus Adianus II benoemde hem tot eerste bisschop van Osnabr\u00fcck. Dat gebeurde in de periode dat Karel de Grote over onder meer Saksen heerste en in Osnabr\u00fcck een bisdom introduceerde. Onder dat bisdom vielen destijds 10 doopkerken.
In het standaardwerk Sanctorum \u2013 Heiligen herkennen worden ca. 500 heiligen van een biografie voorzien. Een daarvan is Wiho I. Volgens dit boek is hij inderdaad in Leeuwarden geboren. Of over zijn jeugd ooit meer duidelijkheid komt is na 1250 jaar twijfelachtig. Wel is zeker dat hij in zijn ambtsperiode de Domschool van Osnabr\u00fcck heeft gesticht (vlak naast de St. Petrus Dom), die de voorganger is van het huidige Gymnasium Carolinum. Dat is nog steeds een van de oudste scholen van Duitsland. In het stadsdeel Hellern van Osnabr\u00fcck is in 1956 een St. Wihokerk gesticht. Deze wordt gedeeld met een Roemeens orthodoxe gemeente. Die kerk ligt aan de straat An der Wihokirche. Elders kent de stad ook een naar hem genoemde straat. Tegelijkertijd wordt in zijn geboorteprovincie niet naar de heiligverklaarde Fries Wiho I omgekeken.<\/p>

November 2021, Peter de Haan<\/p><\/div><\/div><\/div><\/div><\/div><\/div><\/div><\/div>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"